Vô sinh là một vấn đề “nhức nhối” có thể ảnh hưởng tới hạnh phúc hôn nhân và khiến không ít cặp đôi cảm thấy lo lắng, căng thẳng. Vậy vô sinh là gì, những triệu chứng nào có thể giúp nhận biết sớm tình trạng này? Bài viết sau đây sẽ giúp cặp đôi hiểu rõ hơn về nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa nguy cơ vô sinh ở cả nam và nữ, tham khảo ngay!
Vô sinh là gì? Có mấy dạng vô sinh?
Theo định nghĩa của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), vô sinh là tình trạng xảy ra khi các cặp vợ chồng không thể có con sau ít nhất 12 tháng quan hệ tình dục đều đặn mà không áp dụng các biện pháp tránh thai. Vô sinh có thể gặp ở cả nam và nữ do nhiều nguyên nhân khác nhau. Với nữ giới, vô sinh cũng có thể rơi vào trường hợp nữ giới có khả năng thụ thai tuy nhiên không thể mang thai đến khi sinh con.
Vô sinh được chia thành hai dạng chính, mỗi dạng có những đặc điểm riêng biệt, cần được hiểu rõ để có phương án điều trị hiệu quả.
Vô sinh nguyên phát
Đây là tình trạng xảy ra ở những cặp vợ chồng mà người vợ chưa từng mang thai lần nào, dù đã cố gắng trong thời gian dài và không sử dụng bất kỳ biện pháp tránh thai nào. Việc chẩn đoán và điều trị vô sinh nguyên phát đòi hỏi bác sĩ phải xác định rõ nguyên nhân từ cả hai phía, bao gồm cả sức khỏe sinh sản của người chồng và người vợ. Từ đó, bác sĩ mới có thể đề xuất giải pháp can thiệp phù hợp nhất.
Vô sinh thứ phát
Khác với vô sinh nguyên phát, vô sinh thứ phát là tình trạng xảy ra ở các cặp vợ chồng đã từng có con hoặc mang thai trước đó, kể cả khi thai kỳ không hoàn thành (như sảy thai). Nhiều cặp đôi thường có tâm lý chủ quan, cho rằng khả năng sinh sản của mình không gặp vấn đề gì sau khi đã sinh con trước đó. Tuy nhiên, thực tế, vô sinh thứ phát có thể gây ra những bất ngờ và hoang mang lớn, đặc biệt khi các cặp đôi nhận ra việc có con lần tiếp theo không dễ dàng như họ nghĩ.
Nguyên nhân gây vô sinh ở nam và nữ
Vô sinh có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, xuất phát từ cả nam và nữ. Việc tìm hiểu nguyên nhân vô sinh sẽ giúp các cặp đôi xác định phương pháp điều trị tình trạng vô sinh phù hợp.
Vô sinh ở nam
Nam giới có thể gặp phải tình trạng vô sinh do nhiều nguyên nhân khác nhau như:
- Vấn đề liên quan tới quá trình xuất tinh: Nam giới có thể gặp một số vấn đề như xuất tinh sớm, xuất tinh ngược dòng hoặc không thể xuất tinh. Những vấn đề này có thể ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng thụ thai.
- Suy giảm chất lượng tinh trùng: Chất lượng và số lượng tinh trùng là yếu tố quyết định khả năng thụ thai của phái mạnh. Nếu tinh trùng di chuyển chậm, số lượng ít hoặc có hình dạng bất thường, khả năng thụ thai có thể giảm đáng kể.
- Một số bệnh lý liên quan đến cơ quan sinh dục: Nam giới có thể mắc các bệnh lý như viêm tuyến tiền liệt, viêm bao quy đầu, viêm tinh hoàn gây ảnh hưởng tới khả năng sinh sản.
- Căng thẳng và stress: Tâm lý căng thẳng, lo âu kéo dài có thể gây rối loạn nội tiết tố nam, ảnh hưởng tới khả năng thụ thai.
- Lối sống không khoa học, lành mạnh: Thói quen sử dụng thuốc lá, rượu bia, chế độ ăn uống nghèo nàn, thiếu vận động có thể gây suy giảm sức khỏe tổng thể, ảnh hưởng tới khả năng sinh sản của nam giới.
Vô sinh ở nữ
Vô sinh ở nữ giới cũng có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau trong đó có một số nguyên nhân phổ biến như:
- Bệnh lý buồng trứng đa nang: Đây là một trong những nguyên nhân chính gây nguy cơ vô sinh ở nữ giới. Bệnh này khiến buồng trứng không thể phóng noãn đều đặn, dẫn đến tình trạng mất kinh hoặc kinh nguyệt không đều, gây ảnh hưởng đến khả năng thụ thai.
- Bệnh lý liên quan đến vòi tử cung: Vòi tử cung bị tổn thương do viêm nhiễm hoặc phẫu thuật có thể làm tắc nghẽn, khiến trứng không thể gặp tinh trùng để thụ thai.
- Vấn đề với tử cung: Các vấn đề liên quan tới tử cung như viêm nhiễm, u xơ tử cung hoặc tổn thương do phẫu thuật có thể khiến nữ giới khó thụ thai, thậm chí không thể mang thai.
- Chất lượng trứng kém: Trứng có chất lượng kém không thể tạo hợp tử với tinh trùng, dẫn đến nguy cơ vô sinh.
Những dấu hiệu cảnh báo vô sinh ở nam và nữ giới
Các triệu chứng vô sinh có thể khác nhau ở nam và nữ, tuy nhiên đều có những đặc điểm chung dễ nhận diện như:
Dấu hiệu vô sinh ở nam
Nam giới bị vô sinh thường không có biểu hiện triệu chứng rõ rệt, tuy nhiên có một số triệu chứng điển hình như:
- Vấn đề về xuất tinh: Nam giới có thể gặp phải tình trạng xuất tinh sớm, xuất tinh ngược dòng hoặc không thể xuất tinh. Đây là dấu hiệu cảnh báo vô sinh ở nam giới.
- Vấn đề về chất lượng tinh trùng: Nếu nam giới có số lượng tinh trùng thấp, tinh trùng di chuyển chậm hoặc có hình dạng bất thường, khả năng thụ thai sẽ bị ảnh hưởng.
- Đau, căng bìu: Cảm giác đau nhức hoặc căng bìu, tinh hoàn teo nhỏ là những dấu hiệu cảnh báo nguy cơ vô sinh ở nam giới.
- Đau dương vật: Dương vật có thể bị đau, sưng hoặc chảy mủ vàng hoặc xanh, đây là dấu hiệu của các bệnh lý liên quan tới cơ quan sinh dục.
Dấu hiệu vô sinh ở nữ
Nữ giới có thể nhận biết dấu hiệu vô sinh qua những triệu chứng sau:
- Rối loạn kinh nguyệt: Chu kỳ kinh nguyệt không đều, thời gian hành kinh kéo dài hoặc ngắn bất thường, mất kinh trong nhiều tháng liên tiếp. Đây đều có thể là dấu hiệu cảnh báo nguy cơ vô sinh ở nữ giới.
- Vấn đề về hormone: Các vấn đề liên quan tới hormone như lông mọc nhiều hơn bình thường, tóc mỏng, da mặt xuất hiện mụn trứng cá, suy giảm ham muốn tình dục đều có thể là dấu hiệu cảnh báo vô sinh ở nữ.
- Bệnh lý phụ khoa: Các bệnh lý liên quan đến nội mạc tử cung, viêm vùng chậu hay u xơ tử cung có thể gây vô sinh ở nữ giới.
Vô sinh có chữa được không?
Câu trả lời là có, nhưng mức độ thành công phụ thuộc vào nguyên nhân gây vô sinh, tình trạng sức khỏe của từng cặp vợ chồng, và phương pháp điều trị được áp dụng.
Với sự phát triển vượt bậc của y học hiện đại, vô sinh nam không còn là vấn đề không thể giải quyết. Nếu được phát hiện sớm, chẩn đoán đúng nguyên nhân và áp dụng phương pháp điều trị phù hợp, cơ hội khắc phục tình trạng này là rất lớn. Vì vậy, các cặp đôi không nên quá lo lắng mà hãy chủ động đến các cơ sở y tế chuyên khoa để được thăm khám và tư vấn kịp thời.
Cách phòng ngừa nguy cơ vô sinh ở cả nam và nữ
- Thiết lập lối sống khoa học, lành mạnh: Hạn chế sử dụng thuốc lá, rượu bia và chất kích thích để tăng cường chất lượng tinh trùng và khả năng sinh sản.
- Chế độ ăn uống cân bằng: Bổ sung đầy đủ dưỡng chất giúp cân bằng hormone và duy trì sức khỏe sinh sản.
- Kiểm soát cân nặng: Duy trì cân nặng hợp lý để hỗ trợ chức năng sinh sản và cân bằng hormone trong cơ thể.
- Tập thể dục đều đặn: Tập thể dục giúp cải thiện tuần hoàn máu và giảm căng thẳng, tuy nhiên lưu ý không nên tập quá sức.
- Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Khám sức khỏe giúp phát hiện sớm các bệnh lý sinh sản và điều trị kịp thời.
- Quản lý stress: Giảm căng thẳng giúp duy trì sức khỏe sinh lý và hormone.
- Tránh hóa chất độc hại: Hạn chế tiếp xúc với hóa chất có thể ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản.
- Quan hệ tình dục an toàn: Sử dụng biện pháp bảo vệ để tránh bệnh lây qua đường tình dục, tăng cường sức khỏe sinh sản.
Ứng dụng các kỹ thuật hỗ trợ sinh sản hiện đại
Trong những trường hợp phức tạp, các phương pháp hỗ trợ sinh sản tiên tiến được áp dụng rộng rãi, bao gồm:
- Thụ tinh trong ống nghiệm (IVF): Kết hợp trứng và tinh trùng trong phòng thí nghiệm, sau đó chuyển phôi vào tử cung.
- Tiêm tinh trùng vào bào tương noãn (ICSI): Lựa chọn tinh trùng khỏe mạnh và tiêm trực tiếp vào trứng.
- Bơm tinh trùng vào tử cung (IUI): Tăng khả năng thụ thai bằng cách đưa tinh trùng đã xử lý vào tử cung.
- Kỹ thuật cho và nhận tinh trùng hoặc phôi: Giải pháp cho các trường hợp không có tinh trùng hoặc trứng.
Điều quan trọng nhất là tin tưởng vào phác đồ điều trị của bác sĩ và tuân thủ đầy đủ các hướng dẫn trong suốt quá trình điều trị. Đồng thời, duy trì lối sống lành mạnh và tinh thần lạc quan cũng đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả điều trị.
Việc nhận diện sớm các triệu chứng vô sinh sẽ giúp các cặp đôi tìm kiếm phương pháp điều trị kịp thời, từ đó gia tăng khả năng thụ thai. Các cặp vợ chồng nếu gặp phải các dấu hiệu nghi ngờ vô sinh nên tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa để được thăm khám và điều trị sớm.
